Hormonale disbalans

Wat is een hormonale disbalans?

Wanneer de hormoonhuishouding is verstoord, noemen we dit een hormonale disbalans. Dit gebeurt wanneer er van bepaalde hormonen teveel of te weinig wordt aangemaakt. Er kunnen dan klachten ontstaan, zowel mentaal als fysiek. Deze klachten kunnen zeer uiteenlopend zijn omdat hormonen veel invloed hebben op allerlei processen en functies in het lichaam. Hormonen zijn net als neurotransmitter signaalmoleculen. Beiden zenden signalen uit vanuit de hersenen, via zenuwen en ze werken vaak samen om een gecoördineerde respons in het lichaam te bewerkstelligen.

Hormonen worden geproduceerd door endocriene klieren die worden afgegeven in de bloedbaan. Het zijn chemische boodschappers die invloed hebben op diverse processen zoals de groei, het metabolisme, de stemming, voortplanting en ontwikkeling. Enkele voorbeelden van hormonen zijn oestrogeen, progesteron, cortisol, testosteron en insuline.

Neurotransmitters zijn chemische stoffen die worden vrijgegeven in de van zenuwcellen voor het overdragen van signalen. ‘Neuro’ betekent ‘zenuw’ en ‘transmitter’ betekent ‘zender’. Enkele bekende neurotransmitters zijn serotonine, dopamine en acetylcholine.
We spreken van neurotransmitters in de hersenen en elders in het lichaam van hormonen.

De oorzaken van een hormonale disbalans

Door verschillende oorzaken kan er een hormonale disbalans ontstaan. Tijdens de overgang en zwangerschap ondergaan vrouwen aanzienlijke hormonale veranderingen. Maar er zijn ook andere factoren waardoor een hormonale disbalans kan ontstaan. Te denken valt hierbij aan:

1. insulineresistentie en overgewicht;
   
   
2. een ongezonde leefstijl: verkeerde voeding, roken, slaaptekort, chronische stress, weinig of geen beweging en (teveel) alcoholgebruik;
   
   
3. (chronische) stress maar ook medicatie;
   
   
4. Verminderde leverfunctie;
   
   
5. Verstoring van darmmicrobioom

Hormonen tijdens de overgang

Vrouwen komen in de overgang doordat de hormonen progesteron en oestrogeen in mindere hoeveelheden worden aangemaakt. Deze hormonen reguleren de menstruatie. Het gaat hierbij niet enkel om een tekort aan deze hormonen maar een onjuiste balans die klachten kan veroorzaken. Deze kunnen zijn de bekende opvliegers maar ook o.a. stemmingswisselingen, (nachtelijk) transpireren, urineweginfecties en gewichtstoename. Er is dan sprake van een oestrogeentekort of oestrogeendominantie door een tekort aan progesteron.
De hypothalamus, een hormoonklier in de hersenen, gaat aan de slag om de productie van oestrogenen en progesteron op peil te houden. In deze hormoonklier bevindt zich tevens de thermostaat van het lichaam. De hypothalamus raak als het ware oververhit en kan opvliegers en overmatige transpiratie veroorzaken.

Hormonale klachten? maak als vrouw regelmatig een afspraak bij een gynaecoloog 

Het is als vrouw zijnde uitermate belangrijk om regelmatig een afspraak te maken bij de gynaecoloog. Het maakt niet of je nergens last van hebt of juist wel; een controle kan nooit kwaad om zeker te zijn van je gezondheid. Je wil natuurlijk graag dat alles goed in de gaten wordt gehouden. 

Voor de preventie van ziekten

De drempel om een afspraak te maken bij de gynaecoloog is voor vele vrouwen behoorlijk groot. Het is natuurlijk een behoorlijk intiem, maar je hoeft je nergens druk om te maken. Zo is het voor gynaecologen de normaalste zaak van de wereld. Gynaecologen zorgen er altijd voor dat ze een gynaecologische stoel kopen en andere maatregelen treffen om te zorgen dat jij je helemaal op je gemak voelt. Een van de belangrijke redenen waarom je regelmatig een afspraak moet maken, is omdat de gynaecoloog ziekten kan voorkomen door deze vroegtijdig te zien. Wanneer je nooit gaat, wordt dit niet in de gaten gehouden en zou het kunnen dat jij een ziekte hebt die al verder is ontwikkeld, terwijl als je er vroeg bij was, het wellicht direct behandeld kon zijn.

Pseudohormonen

Door toenemend gebruik van chemicaliën komt het lichaam steeds meer in contact met stoffen die invloed hebben op de hormoonhuishouding. Een voorbeeld hiervan zijn de xeno-oestrogenen ofwel pseudo-hormonen. Deze pseudo-hormonen hebben een oestrogeenachtige werking in het lichaam of blokkeren, verminderen of versterken de werking van de lichaamseigen hormonen.

1. Verstoring van hormoonreceptoren: Ze binden aan hormoonreceptoren maar activeren ze niet zoals natuurlijke hormonen, wat abnormale biologische reacties kan veroorzaken.

2. Verhoogde oestrogeenbelasting: Sommige pseudohormonen hebben oestrogene activiteit en kunnen de totale oestrogeenbelasting verhogen, waardoor oestrogeendominantie ontstaat.

3. Remming van hormoonmetabolisme: Ze verstoren het normale metabolisme en afbraak van hormonen in de lever, wat leidt tot een accumulatie van hormonen en een verstoorde balans.

4. Verstoring van de endocriene systeemcommunicatie: Pseudohormonen verstoren de communicatie binnen het endocriene systeem, wat leidt tot diverse hormonale disfuncties.

5. Verminderde vruchtbaarheid en reproductieve gezondheid: Ze beïnvloeden de reproductieve gezondheid door normale hormonale signalering in voortplantingsorganen te verstoren, wat kan resulteren in verminderde vruchtbaarheid en andere reproductieve problemen.

Insulineresistentie

Insulineresistentie is een veel voorkomend probleem. Wanneer cellen ongevoelig zijn geworden voor het hormoon insuline, spreken we van insulineresistentie. Glucose wordt minder goed door de cellen opgenomen wat resulteert in een te hoge bloedsuikerspiegel.
Door teveel bewerkte voeding te consumeren met ongezonde toevoegingen, zoals suikers, transvetten en ‘snelle’ koolhydraten gaat de bloedsuikerspiegel snel stijgen. Dit noemen we voeding met een hoge glycemische index. Insulineresistentie is de voorloper van diabetes type 2. Insulineresistentie zorgt voor een hoger vetpercentage en gewichtstoename.
Ook andere vervelende klachten zoals o.a. concentratieproblemen, vermoeidheid, verhoogde bloeddruk, spier- en gewrichtsklachten komen veel voor.

Darmmicrobioon en hormonale disbalans

Een goede gezondheid begint in de darmen! De darmen zijn van cruciaal belang voor een optimale gezondheid. Het grootste deel van het immuunsysteem, zo’n 70%, bevindt zich in de darmen. De slechte darmbacteriën worden onschadelijk gemaakt. Erg belangrijk is dus dat de goede darmbacteriën de overhand hebben. 

Een onevenwichtig darmmicrobioom kan de hormonale balans verstoren door:

1. Invloed op hormoonsynthese en -metabolisme, zoals oestrogeen en serotonine. Het estroboloom, een groep micro-organismen in de darmen, speelt een cruciale rol bij het metabolisme en de omzetting van oestrogeen. Wanneer het estroboloom uit balans is kan dit leiden tot een verstoring van de hormonale balans. Een ongezond estroboloom kan resulteren in een oestrogeendominantie;
   
   
2. Verhoging van ontstekingsreacties in het lichaam, die hormoonproductie en -werking beïnvloeden;
   
   
3. Veranderingen in immuunrespons, wat de hormonale balans kan verstoren;
   
   
4. Productie van korteketenvetzuren (SCFA's), die een rol spelen bij hormoonregulatie zoals insuline en glucagon voor bloedsuikerregulatie.